ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΛΙΓΚΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Οι προοπτικές των ελληνικών σαλιγκαριών στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Σ.*  ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΡΟΣ Κ.*
Η παρούσα δημοσίευση αποτελεί κομμάτι της εργασίας με τίτλο «Διερεύνηση της δυναμικής των ελληνικών εξαγωγών σαλιγκαριών στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η οποία παρουσιάστηκε στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αγροτικής Οικονομίας και πρόκειται να δημοσιευθεί στα πρακτικά του συνεδρίου.

Τα σαλιγκάρια αποτελούν βασική τροφή των ανθρώπων από τα αρχαία χρόνια, εξαιτίας της μεγάλης θρεπτικής τους αξίας, καθώς είναι πλούσια σε σίδηρο (45-50 mg/kg) και πρωτεΐνες (12-16%), περιέχουν πολλά από τα απαραίτητα για τον άνθρωπο αμινοξέα και είναι χαμηλά σε περιεκτικότητα λιπαρών ουσιών. Όλα τα σαλιγκάρια θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως εδώδιμα, αλλά μόνο λίγα χρησιμοποιούνται σε διεθνή εμπορική κλίμακα. Τα είδη που παρουσιάζουν αυξημένο εμπορικό ενδιαφέρον είναι τα είδη της οικογένειας Achatinidae και ειδικότερα τα τρία είδη του γένους Helix (Helix pomatia, Helix lucorum, Helix aspersa). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνικά αγορά, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και εξαγωγών, παρουσιάζει το είδος Helix aspersa.

Η κατανάλωση των σαλιγκαριών στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, καθιστώντας την ως μία από τις κυριότερες εισαγωγικές αγορές σε διεθνές επίπεδο. Ειδικότερα, οι εισαγωγές της Ε.Ε. – 27 παρουσιάζουν μια αξιόλογη  αυξητική τάση καθώς από 33.751.315 € το 1995, ανήλθαν σε 66.158.504 € το 2010. Έτσι, θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι εμφανίζονται νέες ευκαιρίες για την εγχώρια παραγωγή σαλιγκαριών, υπό την προϋπόθεση ότι οι ελληνικές εξαγωγές θα μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εν λόγω αγοράς, στον ίδιο τουλάχιστον βαθμό με τους ανταγωνιστές της.

Κυριότερες εισαγωγικές χώρες της Ε.Ε. – 27

Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε στον Πίνακα 1, οι κυριότερες χώρες εισαγωγής σαλιγκαριών, σε επίπεδο E.E. – 27 από το 1995 έως και το 2010, είναι η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και το Βέλγιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αγορά της Ισπανίας, η αξία των εισαγωγών της οποίας είναι πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη χώρα και επιπλέον οι συνολικές εισαγωγές της εμφανίζουν θετική μεταβολή της τάξης του 89%, για το σύνολο των υπό μελέτη ετών. Θετική μεταβολή εμφανίζουν και οι υπόλοιπες εισαγωγικές χώρες με εξαίρεση της Γαλλίας, της οποίας η μεταβολή είναι αρνητική της τάξης του 12,89%.

Πίνακας 1. Εισαγωγές των κυριότερων εισαγωγικών χωρών από την Ε.Ε. – 27 (Αξία σε Ευρώ).

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Σημείωση: ES=ΙΣΠΑΝΙΑ, FR=ΓΑΛΛΙΑ,  IT=ΙΤΑΛΙΑ, NL=ΟΛΛΑΝΔΙΑ, PT=ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, B=ΒΕΛΓΙΟ, TL=ΣΥΝΟΛΟ

i. Ισπανία

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα μερίδια αγοράς των σημαντικότερων εξαγωγικών χωρών, καθώς και της Ελλάδας, στην αγορά της Ισπανίας. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, οι κυριότερες χώρες που προμηθεύουν την Ισπανική αγορά είναι η Ιταλία, η Γαλλία και το Ην. Βασίλειο.

Πίνακας 2. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Ισπανίας.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Σημείωση: IT=ΙΤΑΛΙΑ, FR=ΓΑΛΛΙΑ, UK=ΗΝ.ΒΑΣΙΛΕΙΟ, PT=ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, NL=ΟΛΛΑΝΔΙΑ, GR=ΕΛΛΑΔΑ, ID=ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ, ES=ΙΣΠΑΝΙΑ, O=ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ, TL=ΣΥΝΟΛΟ

* Στις λοιπές συμπεριλαμβάνονται όλες οι χώρες του κόσμου

Η Ιταλία αποτελεί την κυριότερη χώρα προσφοράς νωπών σαλιγκαριών προς την αγορά της Ισπανίας, καθώς ο μέσος όρος των μεριδίων αγοράς είναι της τάξης του 56,26%. Αξιοσημείωτη, είναι και η προσφορά της Γαλλίας με μερίδιο αγοράς περίπου 18,95%. Το Ην. Βασίλειο παρουσιάζει μέσο όρο ίσο με 9,22%, ενώ σημαντική είναι και η προσφορά της Πορτογαλίας. Τα μερίδια αγοράς της Ελλάδας, προς την Ισπανία, κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα καθώς ο μέσος όρος είναι της τάξης του 0,16%. Αναλυτικά, το μέγιστο μερίδιο αγοράς της είναι 0,54% το 2003, ενώ για τα υπόλοιπα έτη η συμμετοχή είναι σχεδόν μηδενική.

 ii. Γαλλία

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Πίνακα 3, οι κυριότερες χώρες προσφοράς νωπών σαλιγκαριών προς την αγορά της Γαλλίας είναι το Ην. Βασίλειο, η Ιταλία και η Ολλανδία.

Πίνακας 3. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Γαλλίας.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Στην αγορά της Γαλλίας εμφανίζεται μικρή συμμετοχή από τις κύριες εξαγωγικές χώρες εξαιρουμένου του Ην. Βασιλείου, του οποίου ο μέσος όρος του μεριδίου είναι της τάξης του 44,06%. Η Ολλανδία και η Ιταλία καλύπτουν ποσοστό μεγαλύτερο από το 15% της συνολικής ζήτησης της Γαλλίας. Σχετικά με την Ισπανία, το μέγιστο εξαγωγικό μερίδιο αγοράς είναι 10,04% το 2003, ενώ για τα δύο πρώτα έτη δεν παρουσιάζει καθόλου εξαγωγές. Τα εξαγωγικά μερίδια αγοράς της Ελλάδας στην εν λόγω αγορά, κυμαίνονται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.  Συνολικά, για τα έτη από το 1995 έως και το 2010 ο μέσος όρος των μεριδίων αγοράς της Ελλάδας προς την αγορά της Γαλλίας είναι 0,65%.

iii. Ιταλία

 Όπως φαίνεται στον Πίνακα 4, οι κυριότερες χώρες προσφοράς σαλιγκαριών, προς την αγορά της Ιταλίας είναι η Γαλλία και η Ελλάδα, οι οποίες καλύπτουν το 65% περίπου των συνολικών εισαγωγών.

Πίνακας 4. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Ιταλίας.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Σχετικά με τη προσφορά της Γαλλίας, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, από το 1995 έως το 2000 παρατηρείται ραγδαία αύξηση των εξαγωγικών μεριδίων της, ενώ τα υπόλοιπα έτη παρατηρούνται πτωτικές και μάλλον σταθεροποιητικές τάσεις. Η διακύμανση που παρουσιάζουν τα μερίδια αγοράς της Γαλλίας είναι μεταξύ 25% και 45%, ενώ εμφανίζει αρνητική μεταβολή της τάξης του 5% περίπου.

Αναφορικά με τη συμμετοχή των ελληνικών εξαγωγών, ο μέσος όρος των εξαγωγικών της μεριδίων είναι της τάξης του 30,63%. Ειδικότερα, στο πρώτο έτος εμφανίζεται το υψηλότερο μερίδιο αγοράς της Ελλάδας, της τάξης του 47,31%, ενώ το μικρότερο μερίδιο αγοράς το 2005. Από το 1995 έως και το 2005 οι εξαγωγές σαλιγκαριών της Ελλάδος προς την Ιταλία υποχωρούν για να συνεχίζουν να αυξάνουν ακολούθως μέχρι και το 2010. Τα μερίδια αγοράς της Ελλάδας κυμαίνονται από 20% έως και 44%, ενώ παρατηρείται σημαντική αρνητική μεταβολή της τάξης του 37% περίπου.

Όσον αφορά την προσφορά των υπόλοιπων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Ιταλίας, οι μέσοι όροι των μεριδίων αγοράς της Ινδονησίας, της Ολλανδίας και της Ισπανίας για τα έτη από το 1995 έως και το 2010, είναι 7,03%, 6,16% και 6,00% αντίστοιχα, ενώ το Ην. Βασίλειο και η Πορτογαλία έχουν μηδενική προσφορά.

iv. Ολλανδία

Οι κυριότερες εξαγωγικές χώρες προς την αγορά της Ολλανδίας είναι το Ην. Βασίλειο και η Ινδονησία, οι οποίες, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Πίνακα 5, καλύπτουν περίπου το 60% των συνολικών εισαγωγών, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία κατέχουν μικρό μερίδιο αγοράς στη συγκεκριμένη αγορά.

Πίνακας 5. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Ολλανδίας.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των μεριδίων αγοράς του Ην. Βασιλείου είναι 41,75%, με μέγιστη τιμή 77,04%, και ελάχιστη 0,51% περίπου. Η Ινδονησία παρουσιάζει μια αξιόλογη συμμετοχή, και ιδιαίτερα μετά το 2003 όπου παρουσιάζει αλματώδη αύξηση των εξαγωγικών μεριδίων αγοράς της, αποτελώντας την κυριότερη εξαγωγική χώρα για την αγορά της Ολλανδίας. Μικρή συμμετοχή στην αγορά της Ολλανδίας παρουσιάζουν και οι χώρες της Γαλλίας και της Ιταλίας. Τέλος, η Ελλάδα έχει μηδενική προσφορά στην αγορά της Ολλανδίας για όλη την περίοδο της παρούσας μελέτης.

v.  Πορτογαλία

 Στον Πίνακα 6, παρουσιάζονται τα μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Πορτογαλίας. Η χώρα αυτή καλύπτει κατά κύριο λόγο τις εισαγωγικές της ανάγκες από την Ισπανία και το Ην. Βασίλειο.

Πίνακας 6. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά της Πορτογαλίας.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα προκύπτει επίσης ότι, η Ισπανία από το 1998 έως και το 2010, αποτελεί την κυριότερη εξαγωγική χώρα προς την αγορά της Πορτογαλίας, καθώς ο μέσος όρος των μεριδίων αγοράς της, διαμορφώνεται στο 64,50% περίπου. Επίσης, η Γαλλία και η Ιταλία καλύπτουν περίπου το 10% των συνολικών εισαγωγών της. Η Γαλλία και η Ιταλία εμφανίζουν αρνητική μεταβολή της τάξης του 73% και 100% αντίστοιχα.     Αναφορικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι, η αγορά της Πορτογαλίας δεν αποτελεί προορισμό για τις ελληνικές εξαγωγές, καθώς τα μερίδια αγοράς κυμαίνονται σε μηδενικά επίπεδα, για όλη την περίοδο της παρούσας μελέτης.

vi. Βέλγιο

Στον Πίνακα 7, παρουσιάζονται τα μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά του Βελγίου. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι, οι κυριότερες χώρες προσφοράς νωπών σαλιγκαριών προς την αγορά του Βελγίου είναι η Γαλλία και η Ολλανδία.

Πίνακας 7. Μερίδια αγοράς των κυριότερων εξαγωγικών χωρών προς την αγορά του Βελγίου.

Πηγή: Eurostat και υπολογισμοί των συγγραφέων

Ειδικότερα, η Γαλλία εμφανίζει μέσο όρο μεριδίων αγοράς της τάξης του 53,03%, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ολλανδίας είναι 29,57%. Η συμμετοχή των υπόλοιπων εξαγωγικών χωρών στην αγορά του Βελγίου είναι πολύ μικρή, καθώς οι μέσοι όροι της Ινδονησίας και του Ην. Βασιλείου είναι 1,53% και 1,23% αντίστοιχα, ενώ για τις υπόλοιπες χώρες είναι κάτω από το 1%. Τέλος, η προσφορά ελληνικών σαλιγκαριών προς την αγορά του Βελγίου κυμαίνεται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.

Σταχυολογώντας τα αποτελέσματα της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι, οι κυριότερες εισαγωγικές χώρες νωπών σαλιγκαριών στην αγορά της Ε.Ε. – 27 είναι η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και το Βέλγιο. Οι κυριότερες εξαγωγικές χώρες είναι η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Ην. Βασίλειο, η Ελλάδα και η Πορτογαλία, ενώ σημαντική είναι και η προσφορά της Ινδονησίας και της Ολλανδίας. Ωστόσο, παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές στα μερίδια αγοράς, τόσο μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών όσο και από έτος σε έτος.

Όσον αφορά τη συμμετοχή των ελληνικών εξαγωγών, διαφαίνεται ότι, υπολείπονται σημαντικά έναντι των άλλων εξαγωγικών χωρών. Εξαίρεση αποτελεί η αγορά της Ιταλίας, στην οποία οι ελληνικές εξαγωγές εμφανίζουν το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς τους. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της μελέτης, τα ελληνικά εξαγωγικά μερίδια αγοράς ήταν τα υψηλότερα έναντι όλων των υπολοίπων ανταγωνιστικών χωρών. Η κυριότερη ανταγωνιστική, για την Ελλάδα, χώρα είναι η Γαλλία, καθώς τα μερίδια αγοράς της κυμαίνονται στα ίδια περίπου επίπεδα με τα ελληνικά. Ωστόσο,  αμφότερες οι χώρες αυτές παρουσιάζουν αρνητική μεταβολή στα μερίδιά τους, η μεν Γαλλία 5% η δε Ελλάδα 37%. Ιδιαίτερο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν η Ολλανδία, η Ισπανία, το Ην. Βασίλειο και η Ινδονησία, οι οποίες φαίνεται ότι αυξάνουν σταθερά τα εξαγωγικά τους μερίδια, βελτιώνοντας έτσι την ανταγωνιστική τους θέση, και συνεπώς θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν σημαντικούς δυνητικούς ανταγωνιστές των ελληνικών εξαγωγών, και στην αγορά της Ιταλίας.

Συμπερασματικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι, η αγορά των σαλιγκαριών στην Ε.Ε. – 27 λειτουργεί σ’ ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Συνεπώς, η περαιτέρω διερεύνηση και κατ΄επέκταση ο προσδιορισμός των παραγόντων που επιδρούν και τελικά διαμορφώνουν την ανταγωνιστική θέση της κάθε εξαγωγικής χώρας, θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβάλλει στην ανάπτυξη κατάλληλων στρατηγικών Μάρκετινγκ για τη βελτίωση της δυναμικής των ελληνικών εξαγωγών στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.