για να διαβάσετε την έρευνα ανοίξτε το pdf: GR vrs EUMOFA_Feb 2018_Greece_EL_rev 23-2-2018

για να διαβάσετε την έρευνα ανοίξτε το pdf : Consumer Habits Presentation Greece.EL

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε μια σημαντική νομική πρόταση για την αντιμετώπιση των απορριμμάτων των θαλασσών. Με την εισαγωγή νέων μέτρων για τα πλαστικά μιας χρήσης, καθώς και για τα απομακρυσμένα αλιευτικά εργαλεία, η πρόταση θα συμβάλει στη μετάβαση της Ευρώπης σε κυκλική οικονομία.

Τα αλιευτικά εργαλεία (δίχτυα, γραμμές, παγίδες …) αντιπροσωπεύουν το 27% όλων των απορριμμάτων στην παραλία. Με την πρότασή της, η Επιτροπή θα ενθαρρύνει όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες να αποκομίσουν το μέγιστο των εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων στην ακτή και να την συμπεριλάβουν στα ρεύματα αποβλήτων και ανακύκλωσης. Ειδικότερα, οι παραγωγοί πλαστικών αλιευτικών εργαλείων θα πρέπει να καλύπτουν το κόστος συλλογής αποβλήτων από τις λιμενικές εγκαταστάσεις υποδοχής , τη μεταφορά και επεξεργασία τους. Θα καλύψουν επίσης το κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης.

Το νέο αυτό μέτρο βασίζεται σε υφιστάμενους κανόνες όπως η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική και συμπληρώνει άλλες δράσεις που έχουν ληφθεί κατά της ρύπανσης της θάλασσας, όπως στην οδηγία για τις λιμενικές εγκαταστάσεις.

Η πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προς έγκριση.

Γιατί συμπεριλαμβάνονται τα αλιευτικά εργαλεία στην πρόταση της Επιτροπής για μείωση του αντίκτυπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον;

Τα εγκαταλελειμμένα, χαμένα ή απορριφθέντα αλιευτικά εργαλεία αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο των θαλάσσιων απορριμμάτων που βρέθηκαν στις ευρωπαϊκές θάλασσες ή πάνω από 11.000 τόνους ετησίως. Σχεδόν το ήμισυ του “μεγάλου μπαλώματος σκουπιδιών” στον Ειρηνικό Ωκεανό αποτελείται από τέτοια αλιευτικά εργαλεία. Εκτιμούμε ότι στην ΕΕ, το 20% των εργαλείων χάνονται στη θάλασσα. Οι λόγοι για αυτήν την απώλεια ποικίλλουν, από ατυχήματα, καταιγίδες και εμπλοκή σε εσκεμμένη εγκατάλειψη

Τα αλιευτικά εργαλεία έχουν σχεδιαστεί για να πιάσουν θαλάσσιους οργανισμούς και θα συνεχίσουν να εμπλέκουν τη θαλάσσια ζωή ακόμη και αν χάνονται («αλιεία φάντασμα»). Είναι σχεδιασμένο για να είναι ανθεκτικό στο θαλάσσιο περιβάλλον και χρειάζεται πολλά χρόνια για να υποβαθμιστεί. Οι εργαλεία με μονόινα νήματα αλιείας εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν 600 έτη για να υποβαθμιστούν.

Πώς θα βοηθήσει η πρόταση αυτή να λύσει το θέμα των εγκαταλελειμμένων, χαμένων ή απορριφθέντων αλιευτικών εργαλείων;

Το πλαστικό που χρησιμοποιείται για τα αλιευτικά εργαλεία είναι πολύ υψηλής ποιότητας, αλλά το ποσοστό ανακύκλωσης είναι μικρό. Μόνο το 1,5% των εργαλείων ανακυκλώνεται αποτελεσματικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρόταση παρέχει εργαλεία και κίνητρα για τη διευκόλυνση της ανάκτησης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης του πλαστικού υλικού σε αλιευτικά εργαλεία.

Συγκεκριμένα, θέλουμε να κλείσουμε τον βρόχο προσθέτοντας τα υπάρχοντα μέτρα στα συστήματα επέκτασης της παραγωγικότητας (EPR). Αυτό θα εξασφαλίσει ότι η διαχείριση των  πλαστικών απορριμμάτων από τα αλιευτικά εργαλεία, μόλις φθάσουν στην ξηρά, είναι ευθύνη των παραγωγών.

Με την πρόταση αυτή, όλοι οι αλιείς μπορούν να είναι σίγουροι ότι τα αλιευτικά εργαλεία που επιστρέφονται στην ακτή θα διοικούνται σωστά σε ένα ειδικό δίκτυο απορριμμάτων και ανακύκλωσης.

Είμαι ψαράς. Γιατί πρέπει να επιστρέψω τα αλιευτικά εργαλεία πίσω στο λιμάνι;

Οι αλιείς έχουν ήδη την υποχρέωση (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 του Συμβουλίου) να ανακτούν ή να αναφέρουν τα χαμένα εργαλεία. Αυτό μπορεί να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα. Ως ψαράς, πρέπει μόνο να επωφεληθείτε από έναν καθαρό ωκεανό. Οι εκτιμήσεις του κόστους απομάκρυνσης απορριμμάτων από δίχτυα, ζημιών στα αλιεύματα, επισκευής εργαλείων, εμπλοκών ελίκων και παρεμποδισμένων συστημάτων ψύξης κυμαίνονται μεταξύ 1 και 5% των εσόδων.

Και η απειλή αυξάνεται. Επειδή το πλαστικό αποικοδομείται μόνο σε χρονοδιαγράμματα αιώνων, συσσωρεύεται στις θάλασσες και τους ωκεανούς μας. Παραμένοντας ανεξέλεγκτη, θα μπορούσε να απειλήσει τη βιομηχανία θαλασσινών.

Τι γίνεται με τα απόβλητα που παράγονται από άλλα πλοία; Δεν πρέπει να καλύπτεται και αυτό;

Η πρόταση αναθεώρησης της νέας οδηγίας σχετικά με τις εγκαταστάσεις υποδοχής λιμένων (COM (2018) 33 τελικό) προχωρεί πολύ για να εξασφαλιστεί ότι τα απόβλητα που παράγονται από πλοία παραδίδονται στις κατάλληλες λιμενικές εγκαταστάσεις υποδοχής αντί να απορρίπτονται στη θάλασσα. Η οδηγία ρυθμίζει την απόρριψη αποβλήτων από όλα τα πλοία στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των αλιευτικών σκαφών και των σκαφών αναψυχής. Απαιτεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ να προβλέψουν κατάλληλες λιμενικές εγκαταστάσεις υποδοχής και τα πλοία να παραδώσουν τα απόβλητά τους στις εγκαταστάσεις αυτές πριν από την αναχώρηση από το λιμάνι. Απαιτεί επίσης από τα κράτη μέλη τη θέσπιση συστημάτων ανάκτησης του κόστους, τα οποία δεν πρέπει να παρέχουν κίνητρα στα πλοία να εκφορτώσουν τα απόβλητά τους στη θάλασσα. Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για μια νέα οδηγία για τις λιμενικές εγκαταστάσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των θαλάσσιων απορριμμάτων από θαλάσσιες πηγές.

Πώς μπορεί η οδηγία για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον να διευκολύνει τους αλιείς να επιστρέψουν τα εργαλεία τους;

Μέχρι σήμερα, τα λιμάνια μπόρεσαν να χρεώνουν τους αλιείς για την απομάκρυνση ανακτηθέντων αλιευτικών εργαλείων που έχουν εγκαταλειφθεί, χαθεί ή διατεθεί στην ξηρά, πέραν της συνήθους αμοιβής τους. Η πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση της οδηγίας για τις λιμενικές υποδομές (COM (2018) 33 τελικό) καταργεί αυτό το αντικίνητρο. Ωστόσο, το κόστος των λιμένων για την επέκταση των εγκαταστάσεων και τη λειτουργία τους θα μπορούσε να επανέλθει στο λιμενικό τέλος, αυξάνοντας έτσι το συνολικό κόστος για τους αλιείς.

Εδώ μπαίνει η επέκταση της ευθύνης του παραγωγού. Στο πλαίσιο αυτού του καθεστώτος, οι παραγωγοί αναλαμβάνουν την ευθύνη (και το κόστος) για τη διαχείριση του πλαστικού εξοπλισμού αλιευτικών εργαλείων μόλις εκφορτωθούν. Έτσι, αυτό θα μειώσει το κόστος λιμένων για τους αλιείς, ιδίως σε μικρούς αλιευτικούς λιμένες, και θα επιταχύνει την ανάπτυξη ειδικής ροής αποβλήτων για τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων. Κατά συνέπεια, οι αλιείς θα έχουν μια σαφή και αδιαμφισβήτητη λύση, με ελάχιστο επιπλέον κόστος, για τα εργαλεία που φέρνουν πίσω στην ακτή, επιτρέποντάς τους να συμμορφωθούν με τις νομικές υποχρεώσεις τους.

Πόσο κοστίζει η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας;

Παραδείγματα από την Ισλανδία και τη Νορβηγία δείχνουν ότι τα αποτελεσματικά συστήματα μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλά ποσοστά επιστροφής εργαλείων που ωφελούν την οικονομία εν γένει και ειδικότερα τον κλάδο της αλιείας. Το κόστος των καθεστώτων εκτεταμένης ευθύνης του παραγωγού για αλιευτικά εργαλεία θα εμπίπτει κατά κύριο λόγο στους παραγωγούς αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστικά. Οι παραγωγοί θα φέρουν την ευθύνη και το κόστος διαχείρισης των παλαιών αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη μόλις εκφορτωθούν. Εκτιμούμε ότι το πρόσθετο κόστος για τους αλιείς ανέρχεται στο 0,16% των εσόδων. Οι αλιείς και οι βιοτεχνικοί παραγωγοί αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστικό δεν θα καλυφθούν από το εκτεταμένο σύστημα ευθύνης του παραγωγού.

Τι γίνεται με την ανταμοιβή των αλιέων για την περισυλλογή  χαμένων εργαλείων από την θάλασσα;

Ήδη από το 2008, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και ο προκάτοχός του, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας, παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη για την ανάκτηση απορριμμάτων και εργαλείων από τη θάλασσα, καθώς και τη βελτίωση της υποδομής διαχείρισης αποβλήτων και των διαδικασιών διαχείρισης πλοίων και λιμένων. Για την περίοδο 2014-2020, έχουν χορηγηθεί 53 εκατομμύρια ευρώ σε τέτοια έργα. Το μέτρο αυτό αφορά τα εργαλεία που χάθηκαν τα προηγούμενα έτη. Θα μειώσει την ποσότητα εργαλείων στη θάλασσα, αλλά δεν θα αποτρέψει περαιτέρω απώλειες. Συνεπώς, αυτό συμπληρώνει την παρούσα πρόταση.

Για να διαβάσετε την έρευνα ανοίξτε το pdf: ELSTAT

ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΟ PDF: ELSTAT

Συνέδριο Ιχθυοκαλλιέργειας 2018

«Η Ελληνική Ιχθυοκαλλιέργεια ως Βασικός Πυλώνας Ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας»

Υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας

Οι μεγάλες προκλήσεις για τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο τροφίμων παγκόσμια, την ιχθυοκαλλιέργεια, είναι εδώ και απαιτούν σύγχρονες λύσεις. Σήμερα το 50% της παγκόσμιας κατανάλωσης ψαριών προέρχεται πλέον από ιχθυοκαλλιέργειες και το ποσοστό θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την γεωμετρική αύξηση της παραγωγής απέχουμε πολύ από την κάλυψη της ζήτησης καθώς εισάγεται το 68% της κατανάλωσης. Η Ελλάδα, είναι σε θέση να πρωταγωνιστήσει στη νέα εποχή και να αξιοποιήσει στο έπακρο τα μοναδικά χωροταξικά και περιβαλλοντικά της πλεονεκτήματα, σε συνδυασμό με την επικείμενη επιχειρηματική αναδιοργάνωση του κλάδου και την είσοδο νεών δυναμικών επιχειρηματικών σχημάτων.

Τo Συνέδριο «Η Ελληνική Ιχθυοκαλλιέργεια ως Βασικός Πυλώνας Ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας» συνδιοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας την ΑΜΒΙΟ A.E και DΟΜΕ Consulting στις 22 και 23 Ιουνίου 2018 στο ξενοδοχείο Domotel Kastri στη Ν . Ερυθραία.

Στόχος του Συνεδρίου είναι η θέσπιση μιας συστηματοποιημένης διαδικασίας ανταλλαγής θέσεων, απόψεων και εμπειριών, με τη συμμετοχή κορυφαίων Πολιτειακών, Κυβερνητικών και Κρατικών αξιωματούχων, θεσμικών φορέων του κλάδου, Ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων καθώς και εκπροσώπων Ακαδημαϊκών-Ερευνητικών φορέων. Στα πλαίσια του Συνεδρίου θα επιχειρηθεί μια ουσιαστική προσέγγιση στα σημαντικά ζητήματα του κλάδου, όπως:

• Ποιες είναι οι προκλήσεις και ποιες οι προοπτικές με ορόσημο το 2020;
• Πώς πρέπει να εξελιχθεί το θεσμικό πλαίσιο των ιχθυοκαλλιεργειών;
• Γιατί η ιχθυοκαλλιέργεια μπορεί να γίνει βασικός μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας;
• Ποια είναι η σχέση της παραγωγικής δραστηριότητας με το περιβάλλον;
• Ποιες είναι οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι καινοτόμες λύσεις που αφορούν στον κλάδο;
• Ποιες είναι οι εξελίξεις στο τομέα της διατροφής και της γενετικής στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών;

Όλοι οι συμμετέχοντες στις εργασίες του Συνεδρίου θα έχουν δυνατότητα παρέμβασης προκειμένου να συν-διαμορφωθούν θέσεις και στόχοι. Θα εξαχθούν συγκεκριμένα συμπεράσματα, θα κατατεθούν προτάσεις και θα δημιουργηθεί η δυναμική την οποία χρειάζεται ο κλάδος στο δημόσιο χώρο ώστε να ενισχύσει τις προωθητικές ενέργειες, τα αιτήματα και τη συνολική θέση του. Παράλληλα κατά τη διάρκεια του διήμερου θα δημιουργηθεί ο κοινός τόπος και χώρος, για επιχειρηματικές, τεχνολογικές και επιστημονικές επαφές και συναντήσεις.

Για εγγραφές (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας) και περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τον ιστότοπο του Συνεδρίου http://www.aquaculture.gr.

Ένα πολυετές σχέδιο για τα αποθέματα ιχθύων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα, το οποίο αφορά τα αποθέματα ιχθύων βενθοπελαγικών ειδών, δηλαδή τα ψάρια που ζουν και τρέφονται στον πυθμένα του θαλάσσιου βυθού και φέρνουν σημαντικό εισόδημα στον τομέα της αλιείας στην περιοχή, παρουσίασε  η Κομισιόν και συγκεκριμένα ο Επίτροπος Βέλλα.

Η πρόταση προβλέπει καθορισμός αλιευτικών στόχων για τα αποθέματα βενθοπελαγίτικου είδους που είναι περισσότερο εμπορικά σημαντικά (μερλούκιος, κόκκινη αχιβάδα, γαρίδες, καραβίδες, μπλε και κόκκινη γαρίδα και γιγαντιαία γαρίδα), αλλά και απλούστευση της διαχείρισης της αλιείας στο πλαίσιο ενός κύριου κανονιστικού πλαισίου.

Το σχέδιο θα συντονιστεί σε επίπεδο ΕΕ και θα ισχύει για όλες τις μηχανότρατες που λειτουργούν στην περιοχή. Κάθε έτος, βάσει επιστημονικών συμβουλών, το Συμβούλιο θα αποφασίσει τον μέγιστο αριθμό ημερών αλιείας, που αναφέρεται επίσης ως επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια, για κάθε κατηγορία στόλου ανά κράτος μέλος.

Η Κομισιόν προτείνει επιπλέον, μείωση των αλιευτικών δραστηριοτήτων κατά το πρώτο έτος του σχεδίου σύμφωνα με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, δεδομένης της ανησυχητικής κατάστασης των περισσοτέρων βενθοπελαγικών αποθεμάτων, αλλά και τον περιορισμό των μηχανότρατων που λειτουργούν σε θαλάσσιες περιοχές έως 100 μέτρα βάθος, από την 1η Μαΐου έως τις 31 Ιουλίου κάθε έτους.

Τέλος η Κομισιόν ζητά την καθιέρωση περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, εκτιμάται ότι το 2015 τα γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά σκάφη έβγαλαν περίπου 100 000 τόνους βενθοπελαγικών ψαριών αξίας 675 εκατομμυρίων ευρώ. Τα αλιεύματα αυτά μειώθηκαν κατά 23% από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Με αυτό το συντελεστή, το 90% των  αποθεμάτων θα εξαντλούνταν μέχρι το 2025, υπολογίζει η Κομισιόν, δημιουργώντας τεράστιο κίνδυνο για όλη την περιοχή.

Η σημερινή πρόταση αποσκοπεί στην αποκατάσταση των εν λόγω αποθεμάτων σε επίπεδα μπορεί να εξασφαλίσει την κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα για τους αλιείς και τις περισσότερες από 16000 θέσεις εργασίας που εξαρτώνται από αυτό.

Ο αρμόδιος Επίτροπος για το Περιβάλλον, τις Θαλάσσιες Υποθέσεις και την Αλιεία, Καρμένου Βέλλα δήλωσε πως “στόχος πια είναι η επίτευξη υγιούς επιπέδου αποθεμάτων ιχθύων που απαιτούνται για την πρόληψη μιας απώλειας των θέσεων εργασίας και να διατηρήσουμε σημαντικούς οικονομικούς τομείς που εξαρτώνται από την αλιεία”, καλώντας τα Κράτη Μέλη σε επείγουσα δράση.

Ένα πολυετές σχέδιο για τα αποθέματα ιχθύων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα, το οποίο αφορά τα αποθέματα ιχθύων βενθοπελαγικών ειδών, δηλαδή τα ψάρια που ζουν και τρέφονται στον πυθμένα του θαλάσσιου βυθού και φέρνουν σημαντικό εισόδημα στον τομέα της αλιείας στην περιοχή, παρουσίασε  η Κομισιόν και συγκεκριμένα ο Επίτροπος Βέλλα.

Η πρόταση προβλέπει καθορισμός αλιευτικών στόχων για τα αποθέματα βενθοπελαγίτικου είδους που είναι περισσότερο εμπορικά σημαντικά (μερλούκιος, κόκκινη αχιβάδα, γαρίδες, καραβίδες, μπλε και κόκκινη γαρίδα και γιγαντιαία γαρίδα), αλλά και απλούστευση της διαχείρισης της αλιείας στο πλαίσιο ενός κύριου κανονιστικού πλαισίου.
Το σχέδιο θα συντονιστεί σε επίπεδο ΕΕ και θα ισχύει για όλες τις μηχανότρατες που λειτουργούν στην περιοχή. Κάθε έτος, βάσει επιστημονικών συμβουλών, το Συμβούλιο θα αποφασίσει τον μέγιστο αριθμό ημερών αλιείας, που αναφέρεται επίσης ως επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια, για κάθε κατηγορία στόλου ανά κράτος μέλος.
Η Κομισιόν προτείνει επιπλέον, μείωση των αλιευτικών δραστηριοτήτων κατά το πρώτο έτος του σχεδίου σύμφωνα με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, δεδομένης της ανησυχητικής κατάστασης των περισσοτέρων βενθοπελαγικών αποθεμάτων, αλλά και τον περιορισμό των μηχανότρατων που λειτουργούν σε θαλάσσιες περιοχές έως 100 μέτρα βάθος, από την 1η Μαΐου έως τις 31 Ιουλίου κάθε έτους.

Τέλος η Κομισιόν ζητά την καθιέρωση περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, εκτιμάται ότι το 2015 τα γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά σκάφη έβγαλαν περίπου 100 000 τόνους βενθοπελαγικών ψαριών αξίας 675 εκατομμυρίων ευρώ. Τα αλιεύματα αυτά μειώθηκαν κατά 23% από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Με αυτό το συντελεστή, το 90% των  αποθεμάτων θα εξαντλούνταν μέχρι το 2025, υπολογίζει η Κομισιόν, δημιουργώντας τεράστιο κίνδυνο για όλη την περιοχή.
Η σημερινή πρόταση αποσκοπεί στην αποκατάσταση των εν λόγω αποθεμάτων σε επίπεδα μπορεί να εξασφαλίσει την κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα για τους αλιείς και τις περισσότερες από 16000 θέσεις εργασίας που εξαρτώνται από αυτό.

Ο αρμόδιος Επίτροπος για το Περιβάλλον, τις Θαλάσσιες Υποθέσεις και την Αλιεία, Καρμένου Βέλλα δήλωσε πως “στόχος πια είναι η επίτευξη υγιούς επιπέδου αποθεμάτων ιχθύων που απαιτούνται για την πρόληψη μιας απώλειας των θέσεων εργασίας και να διατηρήσουμε σημαντικούς οικονομικούς τομείς που εξαρτώνται από την αλιεία”, καλώντας τα Κράτη Μέλη σε επείγουσα δράση.

    Στην έλλειψη επαρκών δεδομένων, από τη μελέτη των οποίων μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τα αίτια του πολλαπλασιασμού του πληθυσμού των μεδουσών στον Κορινθιακό και στον Πατραϊκό κόλπο, αναφέρθηκαν οι επιστήμονες που ήταν εισηγητές στην ενημερωτική ημερίδα που διοργάνωσε  στην Πάτρα, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Ειδικότερα, ο Επαμεινώνδας Χρήστου, διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, εξήγησε ότι για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η μακροπρόθεσμη λύση θα πρέπει να αναζητηθεί με λεπτομερή αποτύπωση της υδρογραφικής κατάστασης στον Κορινθιακό, αλλά και με εξακρίβωση της κατάστασης του πελαγικού τροφικού πλέγματος στο οικοσύστημα του Κορινθιακού.  Ταυτόχρονα επεσήμανε, ότι το φαινόμενο των μεδουσών εκδηλώνεται στον Κορινθιακό κόλπο και μεταφέρεται στον Πατραϊκό.  Από τη πλευρά του, ο καθηγητής του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Κωνσταντίνος Κουτσικόπουλος, παρέπεμψε στη διεθνή εμπειρία και τόνισε μεταξύ άλλων, ότι χρειάζεται μία δομή που θα παράγει γνώση για την έρευνα και τη διαχείριση του φαινομένου, η οποία θα είναι χρήσιμη και για το μέλλον.

Η Παρασκευή Καραχλέ, ερευνήτρια Ινστιτούτου Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων εκ μέρους του ΕΛΚΕΘΕ, παρέθεσε τα αποτελέσματα μελέτης για τη μέση αλιεία, σημειώνοντας ότι από αυτά δεν επιβεβαιώνονται συνθήκες υπεραλίευσης στον Κορινθιακό, αλλά πρόσθεσε ότι τα στοιχεία είναι ελλιπή, καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα και καταγραφές για την παράκτια και την ερασιτεχνική αλιεία.  Στην τοποθέτησή του, ο Αλέξιος Ράμφος, επίκουρος Καθηγητής του τμήματος Τεχνολογίας Αλιείας-Υδατοκαλλιεργειών του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, παρατήρησε ότι τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την εξαγωγή ξεκάθαρων συμπερασμάτων για τα αίτια που οδηγούν στην αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών και εκτίμησε ότι το βάρος θα πρέπει να δοθεί στην αξιόπιστη ενημέρωση, με στόχο την προστασία των πολιτών.

Καλωσορίζοντας ο περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας Απόστολος Κατσιφάρας τους συμμετέχοντες στην ημερίδα τόνισε ότι «θέλουμε να συνεργαστούμε με τους θεσμικούς φορείς της περιοχής μας, να ακούσουμε τις προτάσεις τους και να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις, όπου κριθεί ότι απαιτείται, διότι είναι ευθύνη όλων μας να διαμορφώσουμε από κοινού το διαχειριστικό σχέδιο για τη βιωσιμότητα του Κορινθιακού κόλπου».

Στις 12 και 13 Οκτωβρίου στο Ταλίν της Εσθονίας, η Eσθονική προεδρία της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσαν από κοινού μια διάσκεψη με θέμα το μέλλον της  αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης αλιευτικών προϊόντων.

Η διάσκεψη «Πέρα από το 2020: Υποστήριξη των παράκτιων κοινοτήτων της Ευρώπης» με περισσότερους από 70 επιλεγμένους ομιλητές –μεταξύ των οποίων και ο υπογράφων – προσέλκυσε ενδιαφερόμενους από όλη την Ευρώπη που εκπροσωπούσαν Κυβερνήσεις, παραγωγικούς φορείς, κοινωνικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ειδικούς τεχνοκράτες.

Η διάσκεψη εξέτασε πολλά θέματα σχετικά με την ανάγκη και την αποτελεσματικότητα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) και το μέλλον του, χωρίς να αποκλείει ακόμη και την διάλυσή του και η ενσωμάτωση της Αλιείας σε ευρύτερες δομές. Με ελάχιστη χρήση μέχρι στιγμής των πόρων του ΕΤΘΑ από τα κράτη μέλη, είναι πολύ πιθανό να είναι μειωμένος ο προϋπολογισμός του μετά το 2020. Σε αυτό συντείνει και η πιθανή μείωση του Ενωσιακού προϋπολογισμού λόγω του Brexit, αλλά και της ανάγκης ενίσχυσης των κονδυλίων για την ασφάλεια και την αντιμετώπιση του  θέματος  των προσφύγων/μεταναστών.

Πολλοί ομιλητές κατηγόρησαν την Ε.Ε. για την καθυστερημένη πολιτική συμφωνία για το ΕΤΘΑ  και τις πολύπλοκες διαδικασίες για την υποβολή αιτήσεων για το Ταμείο, παρά την ανάγκης για εκμετάλλευση των πόρων του. Ειδικά ο τομέας αλιείας μικρής κλίμακας και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις  έχουν δύσκολη πρόσβαση στα κεφάλαια, λόγω της γραφειοκρατίας που υπάρχει στη διαδικασία υποβολής αιτήσεων, ενώ παράλληλα η πρόσβαση στα πιστωτικά ιδρύματα είναι σχεδόν ανέφικτη.

Ωστόσο, ο Ag. Machado, Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι η πολυπλοκότητα δεν αποτελεί δικαιολογία για τη χαμηλή χρήση των κεφαλαίων, προειδοποίησε για τη μείωση του μελλοντικού προϋπολογισμού της ΕΕ και είπε στους συμμετέχοντες να κάνουν χρήση των σήμερα διαθέσιμων πιστώσεων.

Εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων υπογράμμισαν ότι η Κοινή Αλιευτική Πολιτική αντί να επιτρέπει δυνητικά «επιβλαβείς επιδοτήσεις», όπως αυτές για εκσυγχρονισμό του στόλου, κάθε μελλοντικό Ταμείο Αλιείας και Θάλασσας πρέπει να συμβάλει στη μείωση των επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Σημείωσαν ότι η κοινωνία θέλει υγιείς και παραγωγικές θάλασσες γιατί αποτελούν τη βάση για ευημερούσες ακμάζουσες παράκτιες κοινότητες. Επίσης επισήμαναν πως με όλη την προσοχή στραμμένη στη χρηματοδότηση της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, η χρηματοδότηση για τη στήριξη του θαλάσσιου περιβάλλοντος φαίνεται να αποτελεί το κύριο κενό που πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά την επόμενη δημοσιονομική περίοδο.

Το πλαίσιο που διαμορφώνεται σήμερα

Μετά την πρώτη συζήτηση στο Ταλίν και τη συνάντηση των Παραθαλάσσιων και Παράκτιων Περιφερειών της Ε.Ε. πρόσφατα στις Βρυξέλλες, η Ε.Ε. θα γνωστοποιήσει τις προτάσεις για το μέλλον του ΕΤΘΑ, στο πλαίσιο των συνολικών προτάσεών της για τον Προϋπολογισμό μετά το 2020, στις αρχές του  2018. Μέχρι σήμερα ο προϋπολογισμός του ΕΤΘΑ αντιπροσωπεύει το 1% του συνολικού προϋπολογισμού της Ε.Ε.. Καθώς πέρα από την αλιεία και υδατοκαλλιέργεια η Ε.Ε. επιθυμεί να προωθήσει την στρατηγική της θάλασσας στα πλαίσια της Γαλάζιας Ανάπτυξης, θα υπάρξει μια εκτεταμένη συζήτηση για το μέλλον του ΕΤΘΑ εντός των γενικότερων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τρεις άξονες προτεραιοτήτων θα συζητηθούν:

• Η προστασία των υγιών θαλασσών και η αειφόρος αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, με συσχέτιση του ΕΤΘΑ με την Οδηγία για τη Θαλάσσια Στρατηγική.
• Η προώθηση της Γαλάζιας Ανάπτυξης και η επιτυχής υποστήριξη των παράκτιων κοινοτήτων που εξαρτώνται από την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια.
• Η ενδυνάμωση της διακυβέρνησης των διεθνών υδάτων σε συνάρτηση με την ασφάλεια και την προστασία των θαλάσσιων περιοχών με έμφαση στο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, την κλιματική αλλαγή, τον έλεγχο των συνόρων και των διεθνών υδάτων από την παράνομη αλιεία.

Η υλοποίηση αυτών των στρατηγικών αξόνων μετά το 2020 θα απαιτήσει το συνδυασμό αρκετών πηγών χρηματοδότησης. Έτσι το ΕΤΘΑ θα συσχετισθεί με το Ταμεία Συνοχής, το HORIZON 2020 κ.ά. και πρέπει να αποδειχθεί η μεγάλη προστιθέμενη αξία του για να δικαιολογήσει τον προϋπολογισμό του. Μέχρι το 2014 το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας αποτελούσε το αποκλειστικό εργαλείο υλοποίησης της Κ.Αλ.Π. της Ε.Ε.. Με τη μετεξέλιξή του σε ΕΤΘΑ περίπου 10% αυτού στοχεύει στην ενίσχυση δράσεων για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι η πρόθεση είναι να ενισχυθεί η χωρική διάσταση (= ύδατα) που περιλαμβάνει πολλές συνδυασμένες δραστηριότητες και όχι μόνο την αλιεία /  υδατοκαλλιέργεια. Έτσι, ενώ την περίοδο 2007 – 2013 έγιναν ισχυρές και αποτελεσματικές παρεμβάσεις στην διάρθρωση του αλιευτικού στόλου, την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών και την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης αλιευτικών περιοχών, είναι πρόωρο να αξιολογηθεί η πορεία του ΕΤΘΑ 2014 – 2020, καθώς έχει υλοποιηθεί σε μικρό βαθμό.

Έτσι σαφείς εκτιμήσεις για τις ανάγκες του τομέα μετά το 2020 δεν μπορούν να γίνουν καθώς:

• Είναι αβέβαιη η κατάσταση των αλιευτικών αποθεμάτων, ιδίως στη Μεσόγειο και συνεπώς δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν οι παρεμβάσεις για τον αλιευτικό στόλο.
• Δεν μπορεί να εκτιμηθεί η επίπτωση του Brexit στους στόλους των Κ-Μ που αλιεύουν στον Β. Ατλαντικό και τη Βόρεια Θάλασσα.
• Είναι επισφαλής η εκτίμηση των αναγκών για εκσυγχρονισμό του αλιευτικού στόλου στην κατεύθυνση βελτίωσης της βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητάς του, δεδομένου ότι ορισμένα τμήματα της βιομηχανικής αλιείας παρουσίασαν τα τελευταία χρόνια υψηλά κέρδη ως αποτέλεσμα της μείωσης των τιμών των καυσίμων και της ανάκαμψης ορισμένων αποθεμάτων.

Παράλληλα οι δράσεις για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική που εμπεριέχονται στο ΕΤΘΑ 2014 – 2020, όπως η εκπαίδευση, ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, η συλλογή δεδομένων, η θαλάσσια ασφάλεια και επιτήρηση, η καινοτομία και η διακυβέρνηση των ωκεανών, δεν μπορεί να αξιολογούν και στο κατά πόσο μπορούν να συμβάλλουν στην ενεργοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων. Το κατά πόσο τα Χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως δάνεια, εγγύηση πιστώσεων, επιδότηση επιτοκίων, κ.ά. θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν μερικά τις απευθείας επιδοτήσεις στους ασχολούμενους με την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια είναι ένα σημαντικό πεδίο συζήτησης.

Στα πλαίσια του σχεδίου Jucker θα μπορούσε να συζητηθεί η δημιουργία ενός χρηματοδοτικού εργαλείου για την Καινοτομία (Inno Fin instrument) στο θαλάσσιο χώρο  που θα συνδέει το ΕΤΘΑ με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Παρά το γεγονός ότι το ΕΤΘΑ είναι το μόνο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε. που δεν επιτρέπεται εκχώρησή του για διαχείριση από τις Περιφέρειες, θα είναι αντικείμενο συζήτησης για την κατανομή των πιστώσεων που θα διαχειρίζονται απευθείας ή μέσω αυτών, ώστε να βελτιστοποιηθεί η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα της βοήθειας στους δυνητικούς δικαιούχους. Η μέχρι σήμερα εμπειρία από τη χαμηλή αποτελεσματικότητα των τοπικών σχημάτων (Ομάδες Τοπικής Δράσης) στα πλαίσια του ΕΤΑ και του ΕΤΘΑ δημιουργεί προβληματισμούς. Βέβαια πολλοί έχουν μιλήσει για την πολυπλοκότητα των διαδικασιών και την ανάγκη απλοποίησής τους.

Η διάρκεια της νέας προγραμματικής περιόδου επίσης μπαίνει υπό συζήτηση καθώς μια μεγαλύτερη, π.χ. 7ετής, θα συμβάλλει στην σταθερότητα των διαδικασιών σε κάθε επίπεδο. Η διερεύνηση των παρεμβάσεων μέσω της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής, αλλά και η εντοπισμένη επίπτωση του Brexit σε συγκεκριμένες περιοχές, θέτει και ζήτημα συσχέτισης του ΕΤΘΑ με συγκεκριμένες χωρικές περιοχές, π.χ. θάλασσες όπως η Βόρεια Θάλασσα, η Μεσόγειος και περιοχές Πρωτοβουλιών, όπως αυτή του Ιονίου – Αδριατικής, καθώς θα απαιτεί, ενδεχόμενα, διαφοροποιημένης έντασης και μορφής δράσεις.

Το μέλλον του προϋπολογισμού του ΕΤΘΑ θα μπορούσε ιδεατά να αποσαφηνιστεί στη βάση μιας εμπεριστατωμένης ανάλυσης των αναγκών της Κ.Αλ.Π. και της Ο.Θ.Π. Αυτή δεν υπάρχει σήμερα, όμως οι ανάγκες της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας θα παραμείνουν υψηλές και θα δικαιολογούσαν μια παραμονή του στα ίδια επίπεδα. Όμως το Brexit (μείωση του συνολικού προϋπολογισμού κατά 70 εκ.) και οι νέες ανάγκες του Προϋπολογισμού για πολιτικές, όπως η ασφάλεια συνόρων και η μετανάστευση πιθανά συνεπάγεται μείωση του ΕΤΘΑ, είτε σε ποσοστά, είτε σε ποσά, είτε ακόμη ενσωμάτωσή του με άλλα Ταμεία.

Οι προκλήσεις για την  υδατοκαλλιέργεια

Με δεδομένη τη στασιμότητα της Ενωσιακής υδατοκαλλιέργειας και τη μερική υποχώρηση της Ελληνικής παραγωγής εξαιτίας της αναγκαίας αναδιάρθρωσης των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου, στην πορεία για μια αειφόρο και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει να αντιμετωπιστούν θέματα, όπως:

• Η απλοποίηση του νομοθετικού και διαχειριστικού πλαισίου με έμφαση στο αδειοδοτικό καθεστώς της δραστηριότητας.
• Η βελτίωση της εικόνας και της κοινωνικής αποδοχής της υδατοκαλλιέργειας από τις τοπικές κοινωνίες και τους καταναλωτές.
• Η μερική μετάβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, παρά το γεγονός ότι ο κλάδος πιστεύει ότι οι απευθείας επιδοτήσεις πρέπει να παραμείνουν κύριο χρηματοδοτικό μέσο.

Η Ελληνική στρατηγική

 Αναγκαίες ενέργειες από μέρους της Ελληνικής κυβέρνησης και των συλλογικών φορέων του κλάδου είναι:

• Άμεση ενεργοποίηση όλων των δράσεων / μέτρων του ΕΠΑΛΘ 2014 – 2020, ώστε να αποφευχθούν απώλειες διαθέσιμων πιστώσεων.
• Προώθηση νομοθετικού πλαισίου για την επαγγελματική αλιεία και καθορισμός προτεραιοτήτων για τα κύρια αλιευτικά εργαλεία (διαχειριστικά σχέδια)
• Στήριξη και αναγνώριση Οργανώσεων Παραγωγών στον τομέα της Υδατοκαλλιέργειας και Αλιείας.
• Έγκριση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών από το ΕΣΥΔ και τον Υπουργό Αγροτική Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Σε κάθε περίπτωση και ενόψει της παρουσίασης των αρχικών προτάσεων της Ε.Ε. για το ΕΤΘΑ στην Πάτρα την 8 Μαρτίου είναι επιτακτική η ανάγκη διαμόρφωσης εθνικών θέσεων για την αλιεία και υδατοκαλλιέργεια μετά το 2020.  Αν και γενικά είμαι αισιόδοξος, στην παρούσα συγκυρία έχω σοβαρούς προβληματισμούς για τα αντανακλαστικά της ελληνικής διοίκησης και των συλλογικών οργάνων του κλάδου.

Νίκος ΑΝΑΓΝΟΠΟΥΛΟΣ

ιχθυολόγος

Πρόεδρος APC sa