EASTMED PROJECT
Το 2009, με πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του Συστήματος των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO) και ύστερα από την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής κυβέρνησης και του FAO, ξεκίνησε τη λειτουργία του το Πρόγραμμα EastMed, με τίτλο «Θεσμική και Επιστημονική Συνεργασία για τη Στήριξη της Υπεύθυνης Αλιείας στην Ανατολική Μεσόγειο».

Χρηματοδότες του Προγράμματος συναποτελούν η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ κεντρικό άξονά του συνιστά η ανάπτυξη και προώθηση σχεδίων διαχείρισης της αλιείας, μέσα από τη συνεργασία των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου.

Στην περιοχή της Δυτικής και Κεντρικής Μεσογείου ήδη δραστηριοποιούνται προγράμματα (AdriaMed, CopeMed, MedSudMed) που στοχεύουν στην ενδυνάμωση των ικανοτήτων των κρατών για αλιευτική διαχείριση και έχουν καταφέρει να ενισχύσουν το διαπραγματευτικό λόγο των χωρών αυτών. Αντίθετα η Ανατολική Μεσόγειος είχε μείνει για πολλά χρόνια στο περιθώριο.

Το Πρόγραμμα EastMed ήλθε να συμπληρώσει το κενό αυτό. Έχει την έδρα του στην Αθήνα και στελεχώνεται από το Διευθυντή του (Δρ. Κωνσταντίνα Κάρλου-Ρήγα), τον Τεχνικό Eμπειρογνώμονα (Dr. Mark Dimech) και τη Γραμματέα του (κ. Στυλιανή Ταμπακάκη). Ενίοτε και για δραστηριότητες πεδίου χρησιμοποιούνται ανάλογα με την περίπτωση διεθνείς εμπειρογνώμονες.

Στα πλαίσια του Προγράμματος έχουν τεθεί τόσο μακροπρόθεσμοι όσο και βραχυπρόθεσμοι αναπτυξιακοί στόχοι. Στην πρώτη κατηγορία εμπίπτει η βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων αλιευτικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και η υποστήριξη των εθνικών οικονομιών, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων όσων βασική ενασχόληση αποτελεί η αλιεία. Στη δεύτερη κατηγορία των βραχυπρόθεσμων στόχων, ανήκει η υποστήριξη των διαφόρων εθνικών τμημάτων αλιείας, προκειμένου να βελτιστοποιηθούν οι επιστημονικές και τεχνικές βάσεις δεδομένων τους.

Πιο συγκεκριμένα, το Πρόγραμμα βασίζεται σε τέσσερις άξονες δράσης:
1) Θεσμική ενδυνάμωση: ο πρώτος άξονας έχει ως σκοπό να διασφαλίσει ότι τα Τμήματα Αλιείας των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου διαθέτουν τέτοια θεσμική διάρθρωση και οικονομική και τεχνική κατάρτιση ώστε να έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν και να επεξεργάζονται στατιστικά δεδομένα, καθώς και να μελετούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

2) Εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και ανάπτυξη: ο δεύτερος άξονας στοχεύει στην βέλτιστη κατάρτιση του διοικητικού προσωπικού μέσω της συμμετοχής του σε σεμινάρια τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Τα σεμινάρια κατάρτισης οργανώνονται στη βάση των αναγκών που προσδιορίζονται από τα Τμήματα Αλιείας των συμμετεχόντων κρατών.

3) Συλλογή δεδομένων και ανάλυση: ο τρίτος άξονας προϋποθέτει ότι τα Τμήματα Αλιείας έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν και να αναλύουν τα απαραίτητα δεδομένα με απώτερο στόχο τα κράτη να είναι ικανά ως προς τη σχεδίαση και εφαρμογή των εθνικών προγραμμάτων συλλογής δεδομένων. Επιπρόσθετα, στα πλαίσια του Προγράμματος διεξάγονται πειραματικές αλιείες, που αποσκοπούν αφ’ ενός στη βελτίωση της γνώσης των θαλάσσιων πόρων, αφ’ ετέρου στην ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών.

4) Αυξανόμενη συμμετοχή και συνεργασία: ο τέταρτος και τελευταίος άξονας αφορά στην υποστήριξη των διαδικασιών που ενισχύουν τη συμμετοχή και περιφερειακή συνεργασία στον τομέα αλιείας. Προς την επίτευξη του εν λόγω σκοπού, το Πρόγραμμα α) θα στηρίξει την οργάνωση περιφερειακών ομάδων εργασίας μέσω των οποίων θα προάγεται η συνεργασία και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πληροφορίας μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών, β) θα συμβάλλει ώστε να γίνει κατανοητή η έννοια της περιφερειακής διαχείρισης των αποθεμάτων και γ) θα ενθαρρύνει και θα ενισχύσει τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου ώστε να συμμετέχουν σε διεθνείς συναντήσεις, προκειμένου να επιτευχθεί από κοινού παρέμβαση στην παγκόσμια πολιτική ατζέντα.

Στα τρία χρόνια λειτουργίας του και με οδηγό το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται, το Πρόγραμμα έχει εντατικά εργαστεί για την προαγωγή της συνεργασίας και της ανάγκης για περιφερειακή διαχείριση της αλιείας, αλλά και για την προώθηση της έρευνας με στόχο τη βελτιστοποίηση της επιστημονικής γνώσης. Το Πρόγραμμα, μεταξύ άλλων, προωθεί την αντιμετώπιση των προβλημάτων σε επίπεδο περιφέρειας, μιας και οι προκλήσεις που εμφανίζονται στην περιοχή αφορούν το σύνολο της λεκάνης της ανατολικής Μεσογείου.

Συνεπώς, μια προσέγγιση των προβλημάτων μονομερώς και σε εθνικό επίπεδο δεν θα ήταν αρκετή για τη διασφάλιση στόχων όπως η βιωσιμότητα των αποθεμάτων. Για το σκοπό αυτό, πέρα από τις προσπάθειες της ενδυνάμωσης σε τοπικό επίπεδο, έχουν δημιουργηθεί ομάδες εργασίας σε περιφερειακό επίπεδο, όπου μέλη της επιστημονικής κοινότητας αλλά και κυβερνητικά στελέχη, έχουν τη δυνατότητα μέσα από το διάλογο και τη συνεργασία να θέτουν προτεραιότητες και να αναπτύσσουν κοινές δράσεις με γνώμονα πάντα την Οικοσυστημική Προσέγγιση για την Αλιεία και με απώτερο σκοπό τη βιώσιμη διαχείριση των αποθεμάτων σε εθνικό, υπό-περιφερειακό και περιφερειακό επίπεδο, μέσω της General Fisheries Commission for the Mediterranean (GFCM).

Πιο συγκεκριμένα, το Πρόγραμμα έχει αναπτύξει δράσεις που σχετίζονται με:
• την οργάνωση περιφερειακών εργαστηρίων κατά μήκος της Μεσογειακής ακτής της Αιγύπτου για τη συλλογή και επεξεργασία δειγμάτων, ετοιμασία πρωτοκόλλου οδηγιών καθώς επίσης και εικόνων αλιευόμενων ειδών προκειμένου να διευκολύνουν την αναγνώριση στο πεδίο
• την ανάπτυξη στην Αίγυπτο διαδικτυακών συστημάτων ροής πληροφορίας από την περιφέρεια προς το κέντρο και αντίθετα, ενώ στο Λίβανο την ανάπτυξη διαδικτυακού συστήματος έκδοσης αδειών αλιείας και καταγραφής στοιχείων σκαφών
• τη στήριξη πιλοτικών προγραμμάτων για τη συλλογή αλιευτικής παραγωγής, προσπάθειας, βιολογικών δειγμάτων και κοινωνικο-οικονομικών στοιχείων στις χώρες της Αιγύπτου, του Λιβάνου και της Τουρκίας
• περιφερειακά εκπαιδευτικά σεμινάρια στην ανάγνωση της ηλικίας ψαριών, καθώς και σε μεθόδους εκτίμησης αποθεμάτων
• εκπαιδευτικά σεμινάρια σε μεθόδους επιθεώρησης και ελέγχου σε Αίγυπτο και Λίβανο
• την οργάνωση συναντήσεων για την κατανόηση της έννοιας των από κοινού διαχειριζόμενων αλιευμάτων στα διεθνή ύδατα και τη συμβολή του Προγράμματος στην παροχή κατευθυντήριων γραμμών για τη διαχείρισή τους
• την ευαισθητοποίηση της αλιευτικής κοινότητας του Λιβάνου όσον αφορά τη χρήση μη επιλεκτικών εργαλείων και τη στήριξη ερευνητικών αλιείας με στόχο τη δοκιμή επιλεκτικών μεθόδων και εναλλακτικών τεχνικών
• την οργάνωση περιφερειακών συναντήσεων για την ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης αλιείας
• και, τέλος, την ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο της εξάπλωσης των Λεσσεψιανών ειδών στην Ανατολική Μεσόγειο και της επίδρασής τους στην αλιεία.

Οι αναφερόμενες δραστηριότητες, οι οποίες αποσκοπούν στην άμβλυνση των διαφορών μεταξύ βορρά και νότου, λαμβάνουν χώρα εκεί όπου απαιτείται περισσότερη στήριξη και εγκρίνονται από τη Συντονιστική Επιτροπή του Προγράμματος, η οποία συνεδριάζει σε ετήσια βάση και η οποία αποτελεί το σημαντικότερο όργανο.

Μέχρι την αποπεράτωση του Προγράμματος, αναμένεται τα κράτη να έχουν εκείνη την κατάρτιση ώστε να διαθέτουν εξειδίκευση σε θέματα ανάλυσης στατιστικών αλιευτικών δεδομένων, εκτίμησης των αποθεμάτων, βιο-οικονομικής αξιολόγησης των αλιευμάτων και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, καθώς και πλήρως λειτουργικά προγράμματα συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η κατανόηση της ανάγκης για περιφερειακή συνεργασία μεταξύ των κρατών αλλά και με το GFCM, το οποίο συνιστά και το μοναδικό διαχειριστικό όργανο της Μεσογείου.

Στο σημείο αυτό πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην προβληματική γύρω από τη γεωπολιτικά ευαίσθητη περιοχή στην οποία το πρόγραμμα δραστηριοποιείται. Τα κράτη, ως πυρήνες του διεθνούς συστήματος, έχουν την τάση να εμφανίζουν στοιχεία αλληλεξάρτησης στα πλαίσια της διεθνούς κοινωνίας και να επιδιώκουν συνεργασιακές σχέσεις από τις οποίες αποκομίζουν αμοιβαία οφέλη.

Όταν όμως σε μια περιοχή τα συμφέροντα είναι αντικρουόμενα, τα κράτη διστάζουν να αναλάβουν κοινές δράσεις, έστω κι αν πρόκειται για τομείς που δεν αφορούν τον σκληρό πυρήνα της εθνικής κυριαρχίας. Ιδιαίτερα για τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, πέρα από τις παραδοσιακά συγκρουσιακές σχέσεις των όμορων κρατών, η περιοχή συνδυάζει και ποικίλες διαφορετικές κουλτούρες, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το έργο του Προγράμματος.

Το Πρόγραμμα δεν αναμένεται μέσα στα πέντε χρόνια λειτουργίας του να καταφέρει να επιτύχει πλήρη ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ όλων των συμμετεχόντων κρατών. Κι αυτό γιατί πρωτίστως αποσκοπεί στη βελτίωση των εθνικών ικανοτήτων των κρατών και στην προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας τόσο σε επιστημονικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο.

Μέχρι την λήξη του Προγράμματος, ο επιδιωκόμενος στόχος είναι τα κέντρα λήψης αποφάσεων να είναι σε θέση να διαπραγματευτούν ένα πλαίσιο για την εφαρμογή περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης της αλιείας. Ωστόσο, για να είναι αυτός ο στόχος ρεαλιστικός, θα πρέπει οι εθνικές ικανότητες των συμμετεχόντων κρατών να ενισχυθούν και να υποστηριχθούν σε συνεργασία με τα εκάστοτε εθνικά τμήματα αλιείας. Σε κάθε περίπτωση, γίνεται προσπάθεια έτσι ώστε το Πρόγραμμα να καταστήσει τις κυβερνήσεις αυτοδύναμες και ικανές να συνεχίσουν την διαδικασία χωρίς να έχουν την ανάγκη της εξωτερικής βοήθειας και επιτήρησης.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον δικτυακό χώρο του Προγράμματος, όπου είναι αναρτημένες όλες οι δραστηριότητες και δημοσιεύσεις του Προγράμματος:
http://www.faoeastmed.org/

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.